Развіццё творчых здольнасцей вучняў сродкамі мастацкай літаратуры

НАСТАЎНІК БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ І ЛІТАРАТУРЫ

МІХНОВІЧ НАТАЛЛЯ АНАТОЛЬЕЎНА

ДЗЯРЖАЎНАЯ ЎСТАНОВА АДУКАЦЫІ

"СЯРЭДНЯЯ ШКОЛА № 9 ГОРАДА ОРШЫ"

РАЗВІЦЦЁ ТВОРЧЫХ ЗДОЛЬНАСЦЕЙ ВУЧНЯЎ СРОДКАМІ МАСТАЦКАЙ ЛІТАРАТУРЫ

Як гэта ні балюча канстатаваць, аднак сучасныя дзеці не любяць, а галоўнае, не жадаюць чытаць творы мастацкай літаратуры. Інфармацыю пра падзеі ў свеце яны ў асноўным атрымліваюць пра інтэрнэт і тэлебачанне. Час, калі кніга была амаль што адзінай крыніцай ведаў, адышоў у мінулае. Выправіць сітуацыю, што склалася на сённяшні час у сучаснай адукацыйнай прасторы і грамадстве, дапамогуць правільна спланаваныя і арганізаваныя ўрокі беларускай літаратуры ў школе, у аснову якіх , на мой погляд, павінны быць пакладзены нестандартныя падыходы, што будуць спрыяць не толькі заахвочванню да чытання, але і развіццю інтэлектуальна-творчых здольнасцей і магчымасцей вучняў.

За гады назапашвання і сістэматызацыі матэрыялаў былі падрыхтаваны артыкулы ў навукова-метадычны часопіс "Беларуская мова і літаратура", а таксама пасля перамогі ў «Дыстанцыйным конкурсе педагагічных ідэй і майстэрства», арганізаваным выдавецтвам «Аверсэв» пры інфармацыйна-метадычнай падтрымцы Нацыянальнага інстытута адукацыі, мне было прапанавана стварыць серыю матэрыялаў па беларускай літаратуры – сшыткі,тэматычны кантроль, якія на працягу 2016–2017 года былі выдадзены і выкарыстоўваліся настаўнікамі і вучнямі школ Рэспублікі Беларусь. Неаднаразова наведвала семінары, курсы павышэння кваліфікацыі ІПК і кадраў пры УА "Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт імя П.Машэрава" і ДУДАД "ВАІРА", фестываль вучэбнай кнігі.

Сшытак падрыхтаваны ў адпаведнасці з праграмай па беларускай літаратуры і дапаўняе вучэбны дапаможнік для 5 класа. Заданні і практыкаванні прапануюцца розных узроўняў складанасці, маюць творчы характар, развіваюць здольнасці вучняў. Сшытак дапаможа замацаваць і праверыць набытыя на ўроку веды.

Адрасуецца вучням 5 класа ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі.

Сшытак падрыхтаваны ў адпаведнасці з праграмай па беларускай літаратуры і дапаўняе вучэбны дапаможнік для 6 класа. Заданні і практыкаванні прапануюцца розных узроўняў складанасці, маюць творчы характар, развіваюць здольнасці вучняў. Сшытак дапаможа замацаваць і праверыць набытыя на ўроку веды.

Адрасуецца вучням 6 класа ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі.

У выданні змешчаны рознаўзроўневыя заданні для тэматычнага кантролю ведаў і ўменняў вучняў па беларускай літаратуры. Прапанаваны матэрыял адпавядае зместу вучэбнага дапаможніка і можа быць выкарыстаны для работы на ўроках у комплексе з рабочым сшыткам.

Адрасуецца настаўнікам і вучням 5 класа ўстаноў агульнай сярэдняй адукац

Дапаможнік змяшчае распрацоўкі пазакласных мерапрыемстваў па беларускай мове і літаратуры, накіраваных на якасную і разнастайную арганізацыю вольнага часу вучняў, прывіццё ім любові да нацыянальных каштоўнасцей. У пятнаццаці раздзелах кнігі прадстаўлены як традыцыйныя, так і новыя формы пазакласнай работы.

Адрасуецца настаўнікам беларускай мовы і літаратуры, класным кіраўнікам, навучэнцам сярэдніх і вышэйшых навучальных устаноў педагагічнага кірунку, а таксама ўсім, хто цікавіцца родным словам.

Аўтар дадзенага дапаможніка з'яўляецца пераможцам «Дыстанцыйнага конкурсу педагагічных ідэй і майстэрства».

Выданне змяшчае метадычныя распрацоўкі ўрокаў беларускай літаратуры для 5 класа, якія адпавядаюць вучэбнай праграме. Прадстаўлены матэрыял дапаможа педагогам у арганізацыі і правядзенні заняткаў.

Адрасуецца настаўнікам устаноў агульнай сярэдняй адукацыі.

Сшытак падрыхтаваны ў адпаведнасці з праграмай па беларускай літаратуры. Ён дапаўняе вучэбны дапаможнік і змяшчае заданні розных узроўняў складанасці, якія маюць творчы характар, развіваюць здольнасці вучняў. Сшытак дасць магчымасць замацаваць і праверыць набытыя на ўроку веды.

Адрасуецца вучням 7 класа ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі.

На мой погляд, нельга вучыць дзяцей па прынцыпе "выконвай усё так, як я", а трэба даваць ім свабоду дзеяння з мэтаю развіцця іх інтэлектуальна-творчага патэнцыялу.

Кніга "Дзеці пра вайну малююць і пішуць", ( выдавецтва "Мастацкая літаратура), у якой размешчаны вершы вучняў школы - пераможцаў республіканскага конкурсу, прысвечанага 70-годдзю Вялікай Перамогі.

У канцэпцыі вучэбнага прадмета "Беларуская літаратура" зазначаецца: "Мэты і задачы літаратурнай адукацыі на сучасным этапе павінны быць скіраваныя на выхаванне…асобы з выразна выяўленымі творчымі схільнасцямі, здольнай успрыманне прыгожага выкарыстаць для выпрацоўкі стымулу маральнага самаўзвышэння, інтэлектуальнага і духоўнага развіцця".

Яшчэ ў ХVІІ стагоддзі Я.Каменскі адзначаў: "Правільна вучыць моладзь – гэта не значыць убіваць у галовы сабраную з аўтараў сумесь слоў, выразаў, думак, а гэта значыць – раскрываць здольнасць разумець рэчы, каб менавіта з гэтай здольнасці, быццам з жывой крыніцы, пацяклі ручаі " . Тэрмін "развіццё асобы" сустракаецца яшчэ ў дарэвалюцыйнай методыцы (працы І.Сразнеўскага). Выдатныя псіхолагі Л.Выгоцкі , С.Рубінштэйн, Эрых Фром таксама не пакінулі па-за ўвагай вышэйназванага пытання.

На сённяшні дзень фарміраванне творчай асобы для сучаснага гарамадства набывае асаблівы сэнс, бо творчы чалавек – гэта наватар, які ідзе ўперадзе іншых, думае інакш, робіць не па шаблону, атрымлівае значна лепшыя вынікі; чалавек з іншым поглядам на праблему і яе вырашэнне; самадастатковы чалавек; чалавек-маяк. І таму, фарміраванне інтэлектуальна-творчай асобы на сённяшні дзень мае даволі высокае практычнае значэнне, бо за такімі людзьмі—наша з вамі БУДУЧЫНЯ.

Алимпіядны рух - адзін са срокаў развіцця інтэлектуальна-творчых здольнасцей вучняў

Для дасягнення найбольшага эфекту ў развіцці інтэлектуальна-творчых здольнасцей вучняў прытрымліваюся наступных ўмоў: вучань з пасіўнага сузіральніка павінен пераўтварыцца ў актыўнага творцу (іншы погляд на ролю навучэнца); штодзённае ўключэнне творчых заданняў і практыкаванняў у змест урокаў беларускай літаратуры; стварэнне адпаведнага эмацыйнага фону заняткаў; выкарыстанне разнастайных прыёмаў, метадаў і сродкаў навучання, змена відаў дзейнасці; стварэнне "сітуацыі поспеху"; забеспячэнне максімальнай самастойнасці ў дзейнасці вучняў ("не перашкаджаць" вучню); рэалізацыя сістэмы практыкаванняў творчага характару розных узроўняў на факультатыўных занятках; актыўны ўдзел вучняў у гуртках і секцыях па інтарэсах; сістэматычнае правядзенне пазакласных мерапрыемстваў літаратурнай накіраванасці ; пастаянне самаўдасканаленне і сістэматычнасць работы, якая праводзіцца.

Развіццё інтэлектуальна-творчых здольнасцей вучняў у працэсе навучання беларускай літаратуры адбываецца шляхам прыцягнення іх да разнастайных творчых работ. На мой погляд, чым больш вучні занятыя выкананнем нестандартных (нетыповых) заданняў, насычаных рознымі відамі дзейнасці, тым вышэй становіцца ўзровень актыўнасці кожнага з іх: яны перажываюць свае няўдачы і памылкі і прыкладаюць намаганні, каб дабіцца станоўчых вынікаў. І вядучая ролю ў гэтым працэсе належыць настаўніку.

На сённяшні дзень—большая частка маіх навучэнцаў: з вялікім жаданнем прыходзяць на кожны ўрок беларускай літаратуры, называючы іх " урокамі жыцця і разважанняў"; праяўляе самастойнасць пры выкананні заданняў; выступае з творчымі работамі на старонках рэспубліканскіх выданняў; пазбаўлена шаблоннасці;удзельнікі і пераможцы конкурсаў разнастайных узроўняў – ад гарадскіх да рэспубліканскіх.

Настаўнік - гэта той,

хто знаходзіцца ў пастаяннным пошуку.

Вопыт педагагічнай дзейнасці неаднаразова абагульняўся на пасяджэнні метадычнага аб'яднання настаўнікаў гуманітарных навук установы адукацыі, на раённым метадычным аб'яднанні настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры. Пастаянна на старонках часопіса "Беларуская мова і літаратура" друкаваліся артыкулы па тэме педагагічнага вопыту . Вопыт неаднаразова прадстаўляўся на конкурсах розных ўзроўняў ( ад раённага да рэспубліканскага) і заўсёды адзначаўся дыпломамі І ступені. Распрацоўкі пад назвай "Беларуская літаратура. Рабочы сшытак" (створаны для V – VІІ класаў), планы-канспекты ўрокаў (V – VІ класы), тэматычны кантроль (V клас), пазакласная работа па беларускай літаратуры ўбачылі свет у выдавецтва "Аверсэв" .
Акрамя гэта, сумесна з кампазітарам Ганнай Кароткінай створаны музычна-песенныя творы, сярод якіх песні "Александрыя збірае сяброў", " Мой горад", "Гімн алімпіёнікаў" і інш.

КАНТАКТЫ

Міхновіч Наталля Анатольеўна

дзяржаўная ўстанова адукацыі "Сярэдняя школа №9 г.Оршы"
г.Орша
Віцебская вобласць
e-mail: mihnowitch.natali2016@yandex.ru
Кантактныя тэлефоны: (8029) 5539443 ( МТС)
(8029) 9430476 (Velcom)
(80216)50 – 74 – 69 ( хатні)